“Lương tháng bao nhiêu?” chưa phải là câu hỏi đáng sợ nhất.

Hơn 10 năm trước, tôi tình cờ biết đến khái niệm “net worth” (tài sản ròng) trong một một lần gõ tên các ngôi sao nổi tiếng lên mạng Internet. “Britney Spears: “$XX million net worth”, “Bill Gates: “$XXX billion net worth”—net worth hiện lên như là một thông số quan trọng, được ghi ngay trên profile (mô tả) của những tên tuổi lớn. Điều này làm tôi từng nghĩ rằng net worth chỉ dành cho những người nổi tiếng, quyền lực và giàu có mà thôi.

Nhưng sau này, khi tìm hiểu thêm về tài chính cá nhân, tôi mới nhận ra rằng ai cũng có net worth. Thậm chí, nó quan trọng với tất cả mọi người.

Rất nhiều người Việt có thói quen hỏi: “Lương tháng bao tiền?” để đoán định khả năng tài chính của đối phương. Nhưng thực sự, nếu muốn biết ai đó “đắt giá bao nhiêu”, câu hỏi đúng hơn phải là: “Net worth thế nào?”

Tính net worth ra sao?

Trong thuật ngữ ngân hàng-bảo hiểm, giá trị tài sản ròng được tính bằng tổng tài sản có trừ đi tổng tài sản nợ. Hay nói một cách dễ hiểu hơn dưới góc độ tài chính cá nhân:

Net worth = Số tiền mình đang sở hữu (tiền mặt, tiền trong các tài khoản ngân hàng, tiền quy ra từ giá trị thị trường của các tài sản như nhà cửa, đất đai, xe cộ…) – Số tiền đang nợ


Ví dụ:

• Bạn có 10 triệu đồng trong ngân hàng và đang vay người thân 2 triệu đồng. Net worth của bạn: 10 – 2 = 8 triệu đồng
• Bạn có 10 triệu đồng trong ngân hàng và sở hữu một xe ô-tô có giá trị trường hiện tại là 200 triệu; nhưng vào thời điểm vài năm trước khi xe ô-tô còn mới và giá cao, bạn mua trả góp với khoản vay ngân hàng vẫn còn dư nợ 300 triệu. Net worth của bạn: 10 + 200 – 300 = -90 triệu đồng
• Bạn dồn tất cả tài sản vào đầu tư chứng khoán, giá trị cổ phiếu hôm nay là 1 tỷ đồng, vậy net worth của bạn là 1 tỷ đồng. Nhưng ngày mai, cổ phiếu đi xuống còn 800 triệu thì net worth của bạn sẽ chỉ còn 800 triệu.

Đây là những tình huống tài chính đã được giản lược để bạn dễ theo dõi giá trị tài sản và số tiền vạy nợ.

Còn trong thực tế, số tiền ở hai nhóm này có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau. Lúc này, bạn nên có một danh sách “tài sản có” và “tài sản nợ” rõ ràng, cập nhật thường xuyên để tính toán net worth được chính xác. Điều này đặc biệt quan trọng nếu tài sản có của bạn trùng với tài sản nợ (ví dụ: mua nhà, mua xe trả góp) và bao gồm những hạng mục đầu tư có chỉ số lên xuống theo từng ngày (ví dụ: cổ phiếu, kinh doanh).

Tại sao net worth quan trọng hơn lương tháng

Thứ nhất, lương chỉ cho biết bạn kiếm được bao nhiêu tiền. Net worth cho biết bạn giữ được bao nhiêu tiền — mà việc giữ được bao nhiêu trong tay mới phản ánh được tình trạng “sức khỏe tài chính” thực sự của bạn.

Có những người nhìn bề ngoài rất “hoàng tráng”: lương cao, nhà lầu, xe hơi, đi du lịch, mua sắm quanh năm… nhưng nếu những tài sản và trải nghiệm này được tạo ra bởi nợ nần (vay mượn, trả góp, tín dụng…) thì năng lực tài chính—được tính bởi net worth—của họ không thực sự tốt.

Nếu chỉ nhìn vào lương để chi tiêu mà không để ý các khoản nợ, ta có thể bị “che mắt” bởi chính mức lương của mình và ngộ nhận về tình trạng tài chính cá nhân. Việc nghĩ rằng mình đang làm tốt hơn, hay tệ hơn thực tế đều dẫn đến những hậu quả rất khôn lường.

Thứ hai, tập trung vào net worth thay vì lương tháng sẽ giúp kiểm soát được nguy cơ lạm phát lối sống (lifestyle creep/lifestyle inflation).

Nguy cơ này xảy ra khi bạn đang từ mức lương thấp đột ngột lên một mức lương cao và cảm thấy mình có đủ điều kiện để chi tiêu rộng rãi hơn, nâng cao mức sống của mình lên hơn. Mặc dù đây là xu thế thông thường của con người, nhưng nếu không kiểm soát sẽ rất dễ dẫn đến việc mức lương tăng chỉ vừa đủ hoặc không theo kịp lạm phát lối sống, đồng nghĩa với sự phát triển chậm (thậm chí thụt lùi) của net worth.

Nếu tập trung vào net worth, bạn sẽ có kỷ luật hơn với đồng tiền mình kiếm được, trân trọng hơn mức lương tăng của mình và có định hướng đầu tư, tiết kiệm tốt hơn để phát triển net worth.

Thứ ba, nắm được net worth của mình, bạn có thể tự đặt ra những cột mốc quan trọng để cải thiện năng lực tài chính. Ví dụ: trả nợ để đưa net worth ra khỏi con số âm (negative net worth), có được $100,000 net worth ở tuổi 35…

Với những mục tiêu rõ ràng như vậy cho net worth, bạn sẽ có động lực hơn để làm việc kiếm thêm thu nhập, tiết kiệm, đầu tư những kênh thông minh… thay vì chỉ trông chờ vào đồng lương. Cập nhật net worth thường xuyên cũng giúp bạn tránh khỏi tình trạng nợ nần mất kiểm soát, hiểu được ảnh hưởng của việc trả lãi vay ngân hàng và việc nhận lãi kép trong đầu tư đến tình trạng tài chính chung của mình.

Cần quản lý net worth thế nào?

Nên:

• Thuộc lòng công thức: net worth = số tiền sở hữu – số tiền nợ
• Thường xuyên kiểm tra net worth của mình ít nhất 1 lần/tháng bằng cách cập nhật số tài sản sở hữu và số tài sản nợ.
• Bạn có thể tính tay, sử dụng Excel, hoặc dùng những ứng dụng tự động tính toán và cập nhật net worth như Personal Capital.
• Vạch ra những cột mốc quan trọng—những mục tiêu mà bạn muốn nhắm tới cho net worth của mình

Không nên:

• Quá “ám ảnh” với net worth (ví dụ: kiểm tra/tính toán hàng ngày, lo lắng mất ăn mất ngủ vì net worth đi xuống do thị trường đầu tư đi xuống…). Trong những giai đoạn tài chính khó khăn, net worth cần thời gian để phục hồi và tăng trưởng—vì vậy, hãy bình tĩnh và kiên nhẫn khi làm việc với net worth.
• So sánh net worth của mình với người khác khi chưa hiểu rõ tình hình tài chính của họ. Tính “cá nhân” trong “tài chính cá nhân” là rất cao, mỗi người đều có cách chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư khác nhau. Thay vì sa đà vào so sánh bản thân với người khác, hãy tập trung xây dựng net worth của mình.

Kết

Net worth là một trong những chỉ số quan trọng của tài chính cá nhân, giúp ta có cái nhìn bao quát và thực tế về tình trạng tài chính của mình. Ai cũng có net worth và rất nên cập nhật net worth thường xuyên để kiểm soát nợ nần, xác định mục tiêu tài chính rõ ràng, có thêm động lực làm việc tăng thu nhập, tiết kiệm và đầu tư đúng đắn. Quản lý net worth là một trong những cách hiệu quả nhất để tìm hiểu hành vi tiêu dùng của bản thân và tăng cường kiến thức, kỹ năng để nâng cao chỉ số net worth, đạt được mục tiêu tài chính mà mình mong muốn.

Be Present,

Chi Nguyễn

==

Diễn giải kỹ hơn về bài viết có trong video dưới đây:

 

*Bạn thích bài viết này? Hãy cân nhắc ủng hộ cho The Present Writer để blog có thể tiếp tục hoạt động phi lợi nhuận

**Vui lòng đọc kỹ yêu cầu về Bản Quyền-Cộng Tác trước khi sao chép hoặc trích dẫn nội dung và hình ảnh của blog

Một phiên bản của bài viết này đã được tác giả đăng trên Vietcetera.