Ông lão đánh cá, Chàng doanh nhân & Ý nghĩa thật sự của cuộc sống

Cách đây khoảng 4 năm, giữa thời kỳ bận rộn đến nghẹt thở vì phải vừa đi học, vừa đi làm, và vừa thu thập dữ liệu cho luận án Tiến sĩ, tôi nghe được câu chuyện dưới đây từ một kênh podcast. Câu chuyện đã khiến tôi thay đổi hoàn toàn cái nhìn về cuộc đời và sự nghiệp sau này của mình. 

Ông lão đánh cá và Chàng doanh nhân

Chuyện kể rằng,

Một chàng doanh nhân trẻ, sau một thời gian dài làm việc bận rộn, đã tới bờ biển bên làng chài nghỉ ngơi. Một ngày nọ, anh bắt gặp một ông lão đánh cá chèo con thuyền nhỏ cập bờ, bên trong thuyền có vài con cá lớn. Chàng doanh nhân khen cá tươi ngon và hỏi ông lão mất bao lâu để bắt được chỗ cá này.

“Chỉ mất một lúc thôi”—ông đánh cá trả lời.

“Tại sao ông không ở lại trên biển lâu hơn để bắt thêm cá?”—chàng doanh nhân hỏi

“Tôi đã có đủ để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của gia đình tôi rồi”—ông đánh cá đáp

“Nhưng vậy, ông làm gì với thời gian còn lại trong ngày?”—chàng doanh nhân hỏi tiếp

Ông lão đánh cá nói: “Tôi ngủ muộn, câu cá một chút, chơi với con, đi dạo với vợ, vào trong làng làm chút rượu và chơi guitar với bạn bè. Tôi có một cuộc sống đủ đầy và bận rộn”.

Anh chàng doanh nhân lớn tiếng: “Tôi có bằng Thạc sĩ quản trị kinh doanh, tôi có thể giúp ông. Ông nên dành thời gian đánh cá nhiều hơn và lấy tiền bán cá đầu tư đóng một con thuyền lớn. Với tiền lãi kiếm được từ con thuyền này, ông có thể mua thêm vài con thuyền nữa, rồi sau này ông sẽ có thể sở hữu cả một đội tàu thuyền. Thay vì bán cá cho thương lái, ông có thể bản ngay cho đại lý, rồi sau này ông mở một cơ sở cá đóng hộp riêng. Với chu trình khép kín này, ông sẽ nắm quyền kiểm soát từ nguyên liệu, sản xuất, đến phân phối sản phẩm. Ông cũng cần phải rời làng chài nhỏ này để lên thành phố lớn phát triển đế chế kinh doanh của mình”.

Ông lão đánh cá hỏi: “Nhưng, sẽ phải mất bao lâu để làm được những việc đó?”

“Từ 15 tới 20 năm”—chàng doanh nhân đáp

“Rồi sau đó thì sao?”—ông lão đánh cá hỏi

Chàng doanh nhân cười trả lời: “Sau đó là phần tuyệt nhất. Khi được thời điểm, ông sẽ đưa doanh nghiệp của mình lên sàn chứng khoán và bán cổ phiếu của mình ra thị trường. Ông sẽ trở nên vô cùng giàu có, ông sẽ kiếm được hàng triệu đô la!”

“Triệu đô—rồi sau đó thì sao?”—ông lão đánh cá lại hỏi

Chàng doanh nhân đáp: “Rồi sau đó ông sẽ về hưu. Rồi ông sẽ chuyển về ở một làng chài nhỏ, ngủ muộn, câu cá một chút, chơi với con, đi dạo với vợ, vào trong làng làm chút rượu và chơi guitar với bạn bè…”

—

Ý nghĩa thật sự của cuộc sống

Câu chuyện trên mang nhiều hàm nghĩa và mỗi người có thể có cách hiểu khác nhau. Đối với nhiều người, câu chuyện này nói lên mối quan hệ giữa tiền và hạnh phúc, sự tự do, phong cách sống, thành công…

Đối với tôi, câu chuyện này luôn gợi đến suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống. Hay nói cách khác, là câu trả lời cho câu hỏi: “Tại sao ta làm những điều mình đang làm?”

Sự thật là, cũng như ông lão đánh cá và chàng doanh nhân, phần lớn con người chúng ta đều có một ý niệm tương đối giống nhau về cuộc sống trong mơ. Hầu hết, chúng ta muốn sau này mình có một cuộc sống đủ đầy, có sự tự chủ trong công việc, có thời gian vui chơi giải trí, ít lo toan phiền muộn và được ở bên những người ta yêu thương.

Tuy nhiên, con đường dẫn ta đến với cuộc sống trong mơ ấy có thể khác nhau, do hoàn cảnh sống hoặc do lựa chọn của chính chúng ta. Có những người nỗ lực làm việc không ngừng nghỉ, tạo dựng thành công, và sau đó nghỉ hưu và tận hưởng cuộc sống an nhàn. Những người khác lại không có nhiều hoài bão như thế, họ chọn cuộc sống an nhàn ngay tại thời điểm hiện tại, chỉ làm vừa đủ, không lo nghĩ nhiều, sống đơn giản, bình yên qua ngày. Cả hai con đường—hai lối sống này đều không có gì là sai cả, nếu ta chấp nhận và hài lòng với nó.

Rất nhiều người đọc câu chuyện này đã chỉ trích chàng doanh nhân là hãnh tiến. Nhưng tôi lại nghĩ khác. Tôi nghĩ, thế giới này cần cả ông lão đánh cá lẫn chàng doanh nhân—cả tuýp người ưa chậm rãi, an nhàn và tuýp người nhiều tham vọng, luôn phát triển vì mục tiêu kinh tế.

Nếu không có những người nuôi chí lớn như chàng doanh nhân, ta không thể nào có được nền kinh tế vững mạnh, những cơ sở sản xuất lớn mang lại công ăn việc làm cho cả một dây chuyền lao động, giúp cho cả những người ít tham vọng như ông lão đánh cá có cơ hội nuôi sống gia đình và duy trì cuộc sống an yên của mình một cách bền vững. Tham vọng, nếu biết điều tiết, có thể trở thành động lực để con người làm việc chăm chỉ, không chỉ cho quyền lợi của bản thân mà còn vì những mục đích cao cả, lớn hơn cho cộng đồng.

Vấn đề của chàng doanh nhân là anh ta dường như chưa hiểu rõ ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Anh làm việc bận rộn, đi theo con đường mình được dạy phải đi và tin rằng con đường này là duy nhất và đúng đắn nhất. Nhưng nếu anh không nhìn được cái đích cuối cùng của tất cả những nỗ lực này một cách thông suốt, cũng như cái giá phải trả cho chúng (như cái cách ông lão đánh cá hỏi: “Rồi sau đó thì sao?”) thì e rằng anh sẽ cảm thấy thất vọng, bẽ bàng khi cuối đời nhận ra mình chưa bao giờ tận hưởng cuộc sống, và rằng những thành công mình tưởng như là to tát lắm hoá ra chẳng có nhiều ý nghĩa.

Đây là vấn đề chung của những người có nhiều tham vọng và thường quá tải công việc: Họ để cuộc sống chi phối, đẩy đưa họ từ ngọn sóng này sang ngọn sóng khác, mà không làm chủ được cuộc sống. Nói cách khác, họ không thực sự sống, họ để cuộc sống tự cuốn đi cuộc đời của chính họ. 

Tôi hiểu điều này hơn ai hết.

Bởi vì,

Tôi cũng từng là người doanh nhân trong câu chuyện.

—

Đứng giữa chàng doanh nhân và ông lão đánh cá

Là người có nhiều hoài bão và ước mơ, từ nhỏ, tôi đã luôn đau đáu với suy nghĩ về tương lai của mình. “Mình phải làm gì ngay ngày hôm nay, để năm năm, mười năm nữa đạt được điều mình mong muốn?”—tôi thường tự hỏi. Chính những suy nghĩ này đã hun đúc ý chí để tôi thi đỗ đại học, nộp học bổng học Thạc sĩ, Tiến sĩ tại Mỹ, làm việc không ngừng nghỉ cho những dự án cộng đồng…

Sự thật là, từ năm 18 tuổi tới nay, tôi hầu như chưa bao giờ nghỉ ngơi, tôi luôn làm 2-3 công việc một lúc. Khi còn học Đại học tại Việt Nam, ngoài giờ học chính, tôi đi làm tình nguyện, làm thêm, thực tập rất nhiều. Tôi từng đi làm gia sư, dạy ở trung tâm tiếng Anh, bán túi xách, bán đồ thanh lý, dẫn tour du lịch, phiên dịch cho hội thảo, đồng sáng lập tổ chức thanh niên… Khi sang Mỹ học, tôi làm trợ lý nghiên cứu cho giáo sư, kiêm viết sách, viết blog, xuất bản nghiên cứu khoa học… Tới nay, khi đã có công việc toàn thời gian tại Mỹ và có gia đình với con nhỏ, tôi vẫn tiếp tục duy trì viết blog và làm thêm YouTube, Podcast và nhiều dự án sáng tạo khác nữa. Một ngày làm việc của tôi thường bắt đầu từ 8 giờ sáng và kết thúc lúc 11 giờ đêm. Tôi thực sự rất bận rộn!

NHƯNG đó là lựa chọn cá nhân của tôi. Tôi có đam mê rất lớn với những công việc mình đang làm và thích cảm giác được học hỏi và trưởng thành hơn theo từng ngày. Nhưng làm sao tôi có thể đảm bảo mình không làm việc tới mức quên đi ý nghĩa của cuộc sống như chàng doanh nhân kia?

Đối với tôi, bí quyết lớn nhất để cân bằng một sự nghiệp bận rộn (như chàng doanh nhân) và một cuộc đời thư thái hưởng thụ (như ông lão đánh cá) là: Sống cho hiện tại. Sống cho chính những khoảnh khắc của hiện tại, trân trọng và biết ơn vì những gì mình đã có, hài lòng với những điều tốt đẹp trong cuộc sống; nhưng vẫn nhìn về phía trước với hoài bão và ước mơ lớn hơn cho tương lai.

Tôi thường tự hỏi bản thân: “Mục đích của những việc mình đang làm là gì? Nó có liên quan gì đến ý nghĩa cuộc sống của mình?” 

Bởi vậy, trong quá trình làm công việc chính và công việc sáng tạo nội dung online, tôi từng từ chối rất nhiều lời đề nghị cộng tác vì nó không khớp với tư duy của tôi ở hiện tại hay định hướng của tôi cho sự nghiệp/thương hiệu cá nhân của mình tương lai.  Tôi thực sự không có hứng thú với việc kiếm tiền từ những dự án mình không thấy có giá trị hay bỏ thời gian, công sức ra để làm giàu cho người khác. Tôi chỉ tập trung vào những việc (bất kể có mang lại lợi nhuận kinh tế hay không) đưa tôi tiệm cận gần hơn với mục đích sống, ý nghĩa cuộc sống mà mình tin tưởng mà thôi.

Những năm trở lại đây, một trong những mục đích lớn nhất của tôi là đạt được FIRE (độc lập tài chính, nghỉ hưu sớm) và dần tiến tới thời kỳ semi-retirement (bán nghỉ hưu) ở tuổi 37. Semi-retirement cho phép tôi vẫn tiếp tục làm việc như mình mong muốn, nhưng có tiềm lực tài chính và sự tự do đủ để thư thái, nghỉ ngơi như một người đã làm và tích luỹ cả cuộc đời. Nói cách khác: Định hướng của tôi là trở thành trung bình cộng của ông lão đánh cá và chàng doanh nhân trong câu chuyện trên! 

—

Để đạt được mục đích trên (và nhiều mục đích khác nữa cho tương lai), vài lần trong năm, tôi thường tự đặt cho mình các câu hỏi sau đây để nhìn thấy rõ hơn con đường mình đang đi.

Nếu bạn đang băn khoăn về tương lai của mình, bạn cũng có thể làm bài tập này cùng với tôi:

1- Cuộc sống trong mơ của bạn như thế nào? Bạn sẽ sống như thế nào nếu tiền bạc và thời gian không phải là vấn đề? (nếu còn băn khoăn, hãy nghe thêm tập podcast này: “Sống một cuộc sống trong mơ” để có thêm ý tưởng)

2- Nếu tiền không phải là vấn đề, bạn có làm công việc hiện tại của mình không? Nếu có, bạn muốn sự nghiệp của mình phát triển như thế nào trong tương lai? Nếu không, công việc mơ ước của bạn là gì?

3- Bạn cần bao nhiêu tiền để sống và duy trì cuộc sống trong mơ của mình?

4- Bạn cần làm gì ngay ngày hôm nay để hiện thực hoá ước mơ của mình? Hãy liệt kê những hành động cụ thể.

5- Bạn cảm thấy mình đang kiểm soát tốt cuộc sống của mình? Bạn có đang thực sự sống hay không?

Hy vọng qua những câu hỏi này, bạn và tôi, chúng ta sẽ tìm thấy mình ở đâu đó giữa ông lão đánh cá và chàng doanh nhân, và hiểu hơn về ý nghĩa cuộc sống cho riêng mình. 

Chi Nguyễn

*Bạn thích bài viết này? Hãy cân nhắc ủng hộ cho The Present Writer để blog có thể tiếp tục hoạt động phi lợi nhuận

**Vui lòng đọc kỹ yêu cầu về Bản Quyền-Cộng Tác trước khi sao chép hoặc trích dẫn nội dung và hình ảnh của blog